“Iedereen accepteert ons op straat” (met video)
Vijf jaar geleden kwam Petr Nováček, directeur van Tereza, een woonvorm voor twintig verstandelijk gehandicapten, een leerling tegen van een gymnasium. De jongen vertelde hem dat hij net als de verstandelijk gehandicapten ook wel de hele dag voor de TV wilde hangen en niks doen. Nováček kon zijn oren niet geloven en stapte uit woede meteen naar de directrice van het gymnasium. Er volgde een samenwerkingsverband waarbij de leerlingen bij de verstandelijk gehandicapten op bezoek gingen, en vice versa.
Foto’s: Sophie de Groot
Petr Nováček strijdt met hart en ziel tegen ongelijkheid. Met dezelfde daadkracht als bij de gymnasiumleerling toverde hij zes jaar geleden Tereza om van een grauw gebouw tot een woonvorm met een huiselijke sfeer. Tereza was als een ziekenhuis. De muren waren wit, het personeel bestond uit verplegers en de bedden hadden ijzeren spijlen. “Een onmenselijke situatie”, aldus Nováček. Hij schilderde de muren in frisse kleuren, verving de ijzeren bedden door houten bedden en nam sociale werkers aan in plaats van verpleegkundigen. Nováček krijgt nog vaak complimenten over de nieuwe stijl. “Als er mensen langskomen die hier vroeger wel eens waren geweest, zeggen ze altijd dat het verbeterd is. Dat vind ik erg prettig.”
Nováček is er trots op dat de verbouwing zo goed is gelukt. Een huiselijke sfeer is ontzettend belangrijk. “Als de bewoners in het weekend naar hun ouders gaan, moeten ze op maandag weer het gevoel hebben dat ze naar hun eigen huis gaan.” In Tereza wonen twintig mensen met een meervoudige beperking. Vaak zijn ze naast geestelijk ook lichamelijk gehandicapt. Tereza heeft een keuken, woonkamer, badkamer, slaapkamers, een ruimte voor fysiotherapie en een schooltje. De bewoners hebben dus alles aan huis, maar maken er niet allemaal gebruik van. “Degenen die het geestelijk en lichamelijk aankunnen, gaan naar speciale scholen in andere delen van de stad. Het is belangrijk voor bewoners dat ze niet alleen hier zijn”, stelt Nováček. Vaak zijn er activiteiten buiten Tereza, omdat de gehandicapten als gelijke mensen moeten worden behandeld en nieuwe dingen moeten ontdekken.
Ook deze week is er iets bijzonders aan de hand. Nováček heeft een speciale middag in het park vlakbij Tereza georganiseerd. “De boom van het leven” wordt geplant, een symbool voor gelijkheid. Alle bewoners en medewerkers van Tereza zijn aanwezig, en groepjes kinderen van reguliere basisscholen komen een stukje muziek spelen of een dansje doen. Een gezellige middag, maar ook spannend. Voor de bewoners van Tereza is regelmaat, systematisch te werk gaan en goed organiseren heel belangrijk en iets dat afwijkt, kan als heel spannend worden ervaren. Toch is het belangrijk om er wel met alle bewoners van Tereza heen te gaan, vindt Iva Pokorná, een van de sociale werkers. “Voor autisten is het minder prettig, maar iets speciaals is ook leuk en het is belangrijk om nieuwe dingen te zien.”
In tegenstelling tot Centrum Kamenka, een dagopvang voor verstandelijk gehandicapten, kent Tereza geen grote geldproblemen. De bewoners krijgen een uitkering van de staat en via het Magistrát mĕsta Brna van de gemeente Brno, komt er ook geld binnen. Bij Tereza is gebrek aan ruimte het probleem. Het liefst wil Nováček de bovenverdieping van het gebouw waarin Tereza is gehuisvest nog gebruiken, maar tot nu toe is dat nog niet gelukt. Nováček hoopt dat na al het gesteggel de bovenverdieping gebruikt kan worden, zodat alle 4- en 3-persoons slaapkamers verdwijnen en iedereen een eigen slaapkamer of eentje met z’n tweeen krijgt.
Ondanks het ruimtegebrek is iedereen bij Tereza erg positief. Er is veel veranderd in de zorg voor verstandelijk gehandicapten, en niet alleen binnen de muren van Tereza, vertelt Nováček. “Als je tien jaar geleden een wandeling buiten maakte met de groep, keek iedereen je zo wat weer naar binnen. Tegenwoordig accepteert iedereen ons op straat.”
Een korte impressie: